Ο Άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης (758-826), είναι παράδειγμα ανατολικού Αγίου και μοναχού ο οποίος αναγνώριζε στον Επίσκοπο Ρώμης την κορυφαιοτάτη των όλων κεφαλών κεφαλή, τον Αρχιποιμένα της Εκκλησίας. Αρκεί κανείς να διαβάσει τι δύο επιστολές τις οποίες απηύθυνε στον Πάπα Λέοντα Γ’ (+816) [διάβασε ΕΔΩ]. Ούτε τον Πατριάρχη Κων/πολης, ούτε άλλους Πατριάρχες ανατολικούς αναγνώριζε ως κεφαλή της υπό τον ουρανόν Εκκλησίας,αλλά τον Πάπα της πρεσβυτέρας Ρώμης.
Ο Άγιος αυτός αναγνώριζε πως ο Πάπας έχει πρωτείο (κοινώς την πρωτιά) στην Καθ'όλου Εκκλησία, και είναι μάρτυρας εκείνων των ανατολικών Πατέρων και Επισκόπων, οι οποίοι έβλεπαν στη Ρώμη την κεφαλή των Εκκλησιών και προσέφευγαν σε αυτήν ζητώντας διαιτησία σε δύσκολα εκκλησιακά ή προσωπικά θέματα (βλ. για παράδειγμα την περίπτωση του Αγίου Αθανασίου και του Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου).
Αυτό για όσους λένε πως οι ανατολικοί, κατά την πρώτη χιλιετία, δεν αναγνώριζαν στον Πάπα κανένα πρωτείο... Ένας μεγάλος αγωνιστής και μοναχός, ο Άγιος Θεόδωρος Στουδίτης, πίστευε και πρέσβευε άλλα, από όσα πιστεύουν και πρεσβεύουν, ενίοτε με άκρο φανατισμό και μισαλλοδοξία, μερικοί σύγχρονοι ανατολικοί.
Καλό είναι να θυμόμαστε πως στην Εκκλησία ποτέ μα ποτέ δεν υπήρξε μονολιθικότητα, μονομορφία. Υπήρχε πάντοτε ενότητα εν τη ποικιλία, ακόμη κι όταν παραδόσεις όπως η ρωμαϊκή ή η βυζαντινή επιβάλλονταν σε άλλες παραδόσεις (πχ. τη γαλλικανική ή την αλεξανδρινή αντιστοίχως).
Όποιοι είναι κατά του διαλόγου μεταξύ της Καθολικής Εκκλησίας και των Ορθοδόξων Εκκλησιών μιλούν μονομερώς. Κάνουν το σφάλμα που ποτέ δεν έκαναν στο παρελθόν οι Πατέρες της πρώτης χιλιετίας: ταυτίζουν τον χριστιανισμό και την πίστη με τη βυζαντινή Εκκλησία, μεροληπτούν υπέρ μόνο της ανατολικής παράδοσης.
Είναι δικαιολογημένο να μιλάμε για τους Έλληνες Πατέρες (Χρυσόστομο, Βασίλειο, κλπ.) οι οποίοι συνέβαλαν στην ανάπτυξη της βυζαντινής θεολογίας και δικαιολογημένα μιλάμε για ελληνική ορθοδοξία, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι δικαίωμα στην αγιότητα και στη θεολογική οξύνοια έχουν και οι μη Έλληνες...
Το ίδιο μεγάλοι Πατέρες υπήρξαν και στη Δύση (Αμβρόσιος, Αυγουστίνος, κλπ.) οι οποίοι με τη σειρά τους συνέβαλαν στην ανάπτυξη της λατινικής θεολογίας και της λατινικής ορθοδοξίας. Ας σεβόμαστε τους Λατίνους Πατέρες κι ας μην τους υποτιμούμε... Και το λέω γνωρίζοντας πως στην Ελλάδα έχουμε μεγάλη υπεροψία και σνομπάρουμε οτιδήποτε δεν είναι αμιγώς ελληνοβυζαντινορθόδοξο... Μιλάμε για τους Λατίνους σαν να ήταν πιθηκάνθρωποι με μειωμένη εγκεφαλική ουσία, και ξεχνάμε πως η ελληνική Πατρολογία έχει 161 τόμους, ενώ η λατινική 217... Καλή παραγωγή για μυαλό άξεστων πιθηκάνθρωπων!
Σαφώς και υπάρχουν ομοιότητες, αλλά υπάρχουν και σημαντικές διαφορές στη θεολογική σκέψη Ελλήνων και Λατίνων Πατέρων, αλλά είναι νόμιμες και αλληλοσυμπληρώνονται. Κι άντε έπειτα να τους δώσεις να καταλάβουν ότι τα diversa non sunt adversa... (το διαφορετικό δεν σημαίνει αυτομάτως πως είναι και εχθρικό...)
Δηλαδή θα πρέπει και η ρωμαϊκή Εκκλησία να κατηγορήσει την βυζαντινή για αίρεση, επειδή η θεολογική εμβάθυνση της σταμάτησε στις επτά Οικουμενικές Συνόδους;
Υπάρχει μια νόμιμη θεολογική ανάπτυξη τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση. Γιατί θα πρέπει να είναι ορθόδοξη μόνο η θεολογική ανάπτυξη της Ανατολής και όχι και της Δύσης. Ή μήπως οι δυτικοί Πατέρες είναι λιγότερο Πατέρες και κουτσουρεμένοι Άγιοι μόνο και μόνο επειδή δεν είναι Έλληνες ή δεν έγραψαν στα ελληνικά; Κι όμως σε αυτούς τους Πατέρες, που υπήρξαν και Άγιοι, βασίζεται η λατινική θεολογία και η λατινική ορθοδοξία.
Το Filioque για παράδειγμα είναι η δυτική προσέγγιση στο μυστήριο της Παναγίας Τριάδας, και υπήρχε ήδη στα γραπτά του Αγ. Αμβροσίου, του Αγ. Αυγουστίνου, του Αγίου Ιλαρίου, του Αγίου Λέοντα, του Αγ. Γρηγορίου του Μεγάλου... αιώνες πριν το τελικό σχίσμα.... Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής το γνώριζε, όταν ήταν στην Ρώμη εξόριστος, και το υπεράσπισε... (Βλ. Οpuscolo teologico e polemico, X e Lettera a Marino di Cipro, PG 91, 136AB). Κι αυτή η διδασκαλία δεν χώριζε την Ανατολή από τη Δύση, διότι ήξεραν πολύ καλά πως υπήρχε ενότητα εν τη ποικιλία των θεολογικών προσεγγίσεων... Όταν έπειτα η Ανατολή (με τον Φώτιο για λόγους πολιτικούς) άρχισε να απολυτοποιεί τη βυζαντινή παράδοση, και στα νόμιμα έθιμα της Δύσης και στην νόμιμη διαφορετικότητά της άρχισε να βλέπει "αιρέσεις", τότε άρχισαν και τα προβλλήματα...
Ας σκεφούμε, αδελφοί, ας σκεφτούμε, και ας προσευχηθούμε. Μπορούμε να είμαστε ενωμένοι και συμφιλιωμένοι μέσα στη νόμιμη διαφορετικότητά μας...
Ο Άγιος αυτός αναγνώριζε πως ο Πάπας έχει πρωτείο (κοινώς την πρωτιά) στην Καθ'όλου Εκκλησία, και είναι μάρτυρας εκείνων των ανατολικών Πατέρων και Επισκόπων, οι οποίοι έβλεπαν στη Ρώμη την κεφαλή των Εκκλησιών και προσέφευγαν σε αυτήν ζητώντας διαιτησία σε δύσκολα εκκλησιακά ή προσωπικά θέματα (βλ. για παράδειγμα την περίπτωση του Αγίου Αθανασίου και του Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου).
Αυτό για όσους λένε πως οι ανατολικοί, κατά την πρώτη χιλιετία, δεν αναγνώριζαν στον Πάπα κανένα πρωτείο... Ένας μεγάλος αγωνιστής και μοναχός, ο Άγιος Θεόδωρος Στουδίτης, πίστευε και πρέσβευε άλλα, από όσα πιστεύουν και πρεσβεύουν, ενίοτε με άκρο φανατισμό και μισαλλοδοξία, μερικοί σύγχρονοι ανατολικοί.
Καλό είναι να θυμόμαστε πως στην Εκκλησία ποτέ μα ποτέ δεν υπήρξε μονολιθικότητα, μονομορφία. Υπήρχε πάντοτε ενότητα εν τη ποικιλία, ακόμη κι όταν παραδόσεις όπως η ρωμαϊκή ή η βυζαντινή επιβάλλονταν σε άλλες παραδόσεις (πχ. τη γαλλικανική ή την αλεξανδρινή αντιστοίχως).
Όποιοι είναι κατά του διαλόγου μεταξύ της Καθολικής Εκκλησίας και των Ορθοδόξων Εκκλησιών μιλούν μονομερώς. Κάνουν το σφάλμα που ποτέ δεν έκαναν στο παρελθόν οι Πατέρες της πρώτης χιλιετίας: ταυτίζουν τον χριστιανισμό και την πίστη με τη βυζαντινή Εκκλησία, μεροληπτούν υπέρ μόνο της ανατολικής παράδοσης.
Είναι δικαιολογημένο να μιλάμε για τους Έλληνες Πατέρες (Χρυσόστομο, Βασίλειο, κλπ.) οι οποίοι συνέβαλαν στην ανάπτυξη της βυζαντινής θεολογίας και δικαιολογημένα μιλάμε για ελληνική ορθοδοξία, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι δικαίωμα στην αγιότητα και στη θεολογική οξύνοια έχουν και οι μη Έλληνες...
Το ίδιο μεγάλοι Πατέρες υπήρξαν και στη Δύση (Αμβρόσιος, Αυγουστίνος, κλπ.) οι οποίοι με τη σειρά τους συνέβαλαν στην ανάπτυξη της λατινικής θεολογίας και της λατινικής ορθοδοξίας. Ας σεβόμαστε τους Λατίνους Πατέρες κι ας μην τους υποτιμούμε... Και το λέω γνωρίζοντας πως στην Ελλάδα έχουμε μεγάλη υπεροψία και σνομπάρουμε οτιδήποτε δεν είναι αμιγώς ελληνοβυζαντινορθόδοξο... Μιλάμε για τους Λατίνους σαν να ήταν πιθηκάνθρωποι με μειωμένη εγκεφαλική ουσία, και ξεχνάμε πως η ελληνική Πατρολογία έχει 161 τόμους, ενώ η λατινική 217... Καλή παραγωγή για μυαλό άξεστων πιθηκάνθρωπων!
Σαφώς και υπάρχουν ομοιότητες, αλλά υπάρχουν και σημαντικές διαφορές στη θεολογική σκέψη Ελλήνων και Λατίνων Πατέρων, αλλά είναι νόμιμες και αλληλοσυμπληρώνονται. Κι άντε έπειτα να τους δώσεις να καταλάβουν ότι τα diversa non sunt adversa... (το διαφορετικό δεν σημαίνει αυτομάτως πως είναι και εχθρικό...)
Δηλαδή θα πρέπει και η ρωμαϊκή Εκκλησία να κατηγορήσει την βυζαντινή για αίρεση, επειδή η θεολογική εμβάθυνση της σταμάτησε στις επτά Οικουμενικές Συνόδους;
Υπάρχει μια νόμιμη θεολογική ανάπτυξη τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση. Γιατί θα πρέπει να είναι ορθόδοξη μόνο η θεολογική ανάπτυξη της Ανατολής και όχι και της Δύσης. Ή μήπως οι δυτικοί Πατέρες είναι λιγότερο Πατέρες και κουτσουρεμένοι Άγιοι μόνο και μόνο επειδή δεν είναι Έλληνες ή δεν έγραψαν στα ελληνικά; Κι όμως σε αυτούς τους Πατέρες, που υπήρξαν και Άγιοι, βασίζεται η λατινική θεολογία και η λατινική ορθοδοξία.
Το Filioque για παράδειγμα είναι η δυτική προσέγγιση στο μυστήριο της Παναγίας Τριάδας, και υπήρχε ήδη στα γραπτά του Αγ. Αμβροσίου, του Αγ. Αυγουστίνου, του Αγίου Ιλαρίου, του Αγίου Λέοντα, του Αγ. Γρηγορίου του Μεγάλου... αιώνες πριν το τελικό σχίσμα.... Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής το γνώριζε, όταν ήταν στην Ρώμη εξόριστος, και το υπεράσπισε... (Βλ. Οpuscolo teologico e polemico, X e Lettera a Marino di Cipro, PG 91, 136AB). Κι αυτή η διδασκαλία δεν χώριζε την Ανατολή από τη Δύση, διότι ήξεραν πολύ καλά πως υπήρχε ενότητα εν τη ποικιλία των θεολογικών προσεγγίσεων... Όταν έπειτα η Ανατολή (με τον Φώτιο για λόγους πολιτικούς) άρχισε να απολυτοποιεί τη βυζαντινή παράδοση, και στα νόμιμα έθιμα της Δύσης και στην νόμιμη διαφορετικότητά της άρχισε να βλέπει "αιρέσεις", τότε άρχισαν και τα προβλλήματα...
Ας σκεφούμε, αδελφοί, ας σκεφτούμε, και ας προσευχηθούμε. Μπορούμε να είμαστε ενωμένοι και συμφιλιωμένοι μέσα στη νόμιμη διαφορετικότητά μας...
Παραπέμπω μερικούς λόγους του Αγίου Αυγουστίνου περι του Filioque:
ΑπάντησηΔιαγραφήΆλλωστε η βάση του ήρλθε και απο αυτόν.
«Ει δε και η αγάπη καθ' ην ο Πατήρ αγαποί τον Υιόν και ο Υιός αγαπά τον Πατέρα, άρρητος την κοινωνίαν δείκνυσιν αμφοίν, τίποτ' αν αρμοδιώτερον ή ως αυτό κυρίως λέγεσθαι αγάπην, όπερ Πνεύμα άγιον εστι κοινόν αμφοτέρων;» (Περί Τριάδος IΕ' 19, 37: Μ. Θωμόπουλος Ι. Τσάβαρη G. Rigotti, Αυγουστίνου Περί Τριάδος βιβλία πεντεκαίδεκα… Μετήνεγκε Μάξ. Πλανούδης, Αθήνα 1995, σ. 951 145-148).
«Εν τω Θεώ δε ουδέν μεν κατά συμβεβηκός λέγεται, ότι μηδέν εν αυτώ τρεπτόν· ου μεντοι παν το λεγόμενον κατ' ουσίαν λέγεται. Λέγεται γαρ προς τι, ως ο Πατήρ προς τον Υιόν και ο Υιός προς τον Πατέρα, όπερ συμβεβηκός ουκ εστίν» (αυτόθι, Ε' 5,5: σ. 3514-7).
«… Αλλ’ ουδέν τοιούτον εν τω Θεώ γίνεται, ότι δη παντάπασιν αμετάβλητος μένει. Δι’ ην αιτίαν ουδέν εν αυτώ κατά συμβεβηκός λέγεται… Ου μέντοι παν ο λέγεται λοιπόν εστίν κατ' ουσίαν λέγεσθαι… Ότι μη κατ' ουσίαν λέγεται ταύτα, αλλά κατ' αναφοράν, ό, καίπερ αναφορικόν αν, ουκ εστί συμβεβηκός… » (αυτόθι, Ε' 4, 6 και Ε' 5, 6: σ. 351 26-29 και 15322-23).
Σ' ευχαριστώ για τη συμβολή σου! Το Άγιο Πνεύμα ως σύνδεσμος αγάπης μεταξύ Πατέρα και Υιού! Η αιώνια αγάπη που αενάως ανταλλάσσουν. Ο Θεός είναι σχέση, κοινωνία.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι Έλληνες Πατέρες εμμένουν να υπογραμίζουν τη "μοναρχία του Πατρός". Κάτι που ο μέγας Αυγουστινος θαυμάσια διαφυλάττει μιλώντας για το Άγιο Πνεύμα που "εκπορεύεται πρωταρχικώς (principaliter) από τον Πατέρα" (De Trinitate XV, 25, 47, PL 42, 1094-1095), αλλά ο Πατέρας, καθότι ότι έχει το έχει από κοινού με τον Υιό, παραχωρεί την εκπόρευση και στον Υιό, από κοινού με τον Πατέρα. Υπό αυτή την έννοια οι δύο παραδόσεις, Δυτική και Ανατολική, αναγνωρίζουν πως η "μοναρχία του Πατέρα" συνεπιφέρει πως ο Πατέρας είναι η μόνη Τριαδική αιτία (principum) του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
ΑπάντησηΔιαγραφή